9 აპრილი — ხეებზე აკრული ლექსები და დატირება სიონის საკათედრო ტაძრიდან

ცხრა აპრილის შემდეგ ერთბაშად ჩამოდგა ჟამი დუმილისა, რაღაც იდუმალისა. ყველა მიხვდა, თუ რამდენად დიდი და შემზარავი იყო ტრაგედიის მასშტაბები. თითქოს სიტყვამაც დაკარგა ძალა.

გაივლიდი რუსთაველზე და უპრეცედენტო საოცრების მონაწილე გახდებოდი — მთელი პროსპექტი ხეებზე აკრული ლექსებით იყო „ამეტყველებული". იდგნენ ჭადრების ძირში და კითხულობდნენ, იწერდნენ უბის წიგნაკებში ამ გულიდან ამოხეთქილ არც თუ მაღალი ლიტერატურული გემოვნებით შექმნილ, მაგრამ ცრემლით ნაწერ სტრიქონებს. მოდიოდნენ რიგითი ადამიანები, ბევრი ისეთიც, კალამი ხელში რომ არასოდეს აეღო, მაგრამ დიდმა ტკივილმა რომ ათქმევინა სიმწრისგან გაფითრებული ტაეპები.

ცოტა ხანში შოთა ნიშნიანიძე ამ ფაქტს ასე გამოეხმაურება:

სიონის საკათედრო ტაძარიდან საქართველო უკანასკნელ გზაზე აცილებდა ერისა და მამულისათვის წამებულ და თავდადებულ შვილებს. სიტყვას ეძებდა ქართველი ადამიანი, ამ დარდისა და მწუხარების დამტევ სიტყვას! „დუმდა სიონი და დუმდა ხალხი"... კათალიკოს-პატრიარქი პანაშვიდს იხდიდა.

აი, ასეთ დროს და აქ, ამ წმინდა ადგილზე, მოუხმეს საქართველოს სახალხო არტისტს, ქართული სიტყვის პატრონსა და ჭირისუფალს, დიდ ტრაგიკოს მსახიობ ზინაიდა კვერენჩხილაძეს, რათა ქართველი დედის სახელით დაეტირებინა მსხვერპლშეწირული შვილები.

ღვთიური შთაგონებით დაიწერა ტექსტი ხელოვნებათმცოდნე ინგა ბახტაძის მიერ და კათალიკოს-პატრიარქის ლოცვა-კურთხევით მსახიობმა სიონის საკათედრო ტაძრის ვაჟთა გუნდის თანხლებით (რეგენტი ნოდარ კიკნაძე) დაიწყო სულისშემძვრელი ტექსტის კითხვა:

რატომ უნდა დაემსჭვალო ჯვარს, ქართველო, რომ გასხივოსნდეს სული შენი, ვითარცა დასტური სიცოცხლისა და გაცხადება შენი არსებობისა.

რატომ უნდა წარწირო სისხლი დედათა და ქალწულთა, რომ მოინანიო ცოდვები შენი და განიბანო.

ასე ყოფილხარ მუდამ და ძნელბედობაც არ მოუკლია შენთვის განგებას. ნუთუ აქაა საწყისი შენეული მარადიული სულისა, სათავე და წესი შენი დამკვიდრებისა?!

ამ გაზაფხულის ჟამს დათხეული სისხლი დედათა მოგევლინა მწედ სიმართლისა და სინდისისა, მაუწყებლად წაუხდენელის სულის შენისა და ძალისა დაუწრეტელისა. მოგევლინა სიტყვად, რამეთუ არ დაივიწყო — ნათლითა წინამორბედისა მოიწიე დღემდე და ეს ნათელი ბედის სასწორზე არ უნდა შეაგდო არაოდეს, წყაროდ სიცოცხლისად უქციო უნდა იგი ჯიშს შენსას.
დედათა სისხლმა კვლავაც გაუწყა შენ:

საცნაურ იქმენ დღეს შენ, სულო ქართულო, აწ კი... სიბრძნითა სიმხნე აჩვენე შენი, რამეთუ სული შეწირულთა ქალწულთა ევედრებიან ძალსა ზეშთაარსებულსა: ნუ შეგვიყვან განსაცდელსა და გვიხსენ ბოროტებისაგან. რამეთუ შენი არს სუფევა და ძალი და დიდება საუკუნეთა მიმართ.

ახლა, შეჭირვების ჟამს, სასწორზე შეგდებული სიმართლე თუ ფეთქავს — რას გადაწყვეტს ხელი მძლე, წაწყმდეს იგი თუ სუფევდეს?!.

ნუ დაღონდები, ქართველო, ხომ დაიკლა ოდესმე კრავი ეგვიპტეს, ბჭედ სიმართლისად. ნუ იხარებენ ისინიც, გონებით ბერწნი დ სულით საჭურისნი.

სიჩუმეში დაუნჯებული სიმართლე აცლის ცოტას და მერე წარწირულ სისხლის ცოდვას მისხლობით აუწონის ფარისეველთ სჯულაღმსარებლობის მაჩემებელთა წამისყოფით გულდაჯერებულთ! სულნი შეწირულთა ქალწულთა ევედრებიან ზეშთაარსებულს: შენ, შენ მხოლოო, რომელმან უწყი, გვიხსენ ბოროტებისაგან!"

ზინაიდა კვერენჩხილაძეს არც პირადს ცხოვრებაში და არც სცენიდან არც მაშინ და არც შემდეგ არასდროს შეუჩვენებია, არასდროს დაუწყევლია არავინ, მათ შორის არც „ქართველი გოგო-ბიჭების ამჩეხავი საბჭოთა სალდათები", როგორც ამას წერდა საქმეში ჩაუხედავი კრიტიკოსი „პრაიმ ტაიმში“. ეს ტექსტიც საგანგებოდ მოვიყვანეთ, რადგან, ფაქტობრივად, საზოგადოებისთვის იგი უცნობი იყო.

ზინა კვერენჩხილაძის ძაძებში მოსილი ფაქტურა ქმნიდა მთლიან სიტყვიერ ხატს, სახეს, რომლის დავიწყება იმდენად ძნელია, რამდენადაც დავიწყება თავად 9 აპრილის ტრაგედიისა!

ახლა, როცა 29 წელი გავიდა იმ შემზარავი დღიდან და, როცა თავად დიდი მსახიობიც უკვე ქართული თეატრის ისტორიის კუთვნილებაა, უფრო საგრძნობი და ხელშესახები ხდება ამ ტრაგედიის მასშტაბიცა და საბჭოთა რეჟიმის აგრესიის მსხვერპლთა გლოვა-დატირების მისტერიაც!